در سرای مغان رفته بود و آب زده\\\\r\\\\nنشسته پیر و صلایی به شیخ و شاب زده

عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او -بود شاهی در زمانی پیش ازین - ملک دنیا بودش و هم ملک دین

مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و عارف ایرانی است.ین کتاب حدوداً از ۲۶٬۰۰۰ بیت و ۶ دفتر تشکیل شده است.

بشنو این نی چون شکایت می‌کند-از جدایی‌ها حکایت می‌کند

سحر چون خسرو خاور عَلَم بر کوهساران زد به دست مرحمت یارم در امیدواران زد

کشف الاسرار و عدة الابرار کتابی در تفسیر قرآن و بزرگترین و کهن‌ترین تفسیر عرفانی فارسی، نوشتهٔ ابوالفضل رشیدالدین میبدی در سال ۵۲۰ قمری (۵۰۴ خورشیدی/ ۱۱۲۶ میلادی) است. این کتاب بر اساس تفسیر هروی خواجه عبدالله انصاری (یا همان بخشی از تفسیری کهن به پارسی که توسط مرتضی آیت‌الله‌زاده شیرازی منتشر شد.) در ده جلد نوشته شده است

جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد (۵۳۵ هـ. ق– ۶۰۷–۶۱۲ هـ. ق) متخلص به نظامی و نامور حکیم نظامی، شاعر و داستان‌سرای ایرانی فارسی‌گوی در سده ششم هجری (دوازدهم میلادی)

لیلی و مجنون نام مجموعه شعری از نظامی گنجوی، شاعر ایرانی است. این مجموعه سومین مثنوی از مجموعه مثنوی‌هایی است که به خمسه نظامی معروف‌اند

الإشارات و التنبیهات از مشهورترین کتاب‌های شیخ الرئیس، ابو علی سینا است که آن را در دو بخش منطق و فلسفه، به زبان عربی به رشته تحریر در آورده است. این کتاب را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین آثار علوم عقلی دانشمندان جهان نیز به حساب آورد که در طول چندین قرن همواره مورد توجه علما و محققان علوم اسلامی بوده‌است

منطِقُ‌الطَّیِّر یا مقامات‌الطیور منظومه‌ای است از عطار نیشابوری که به زبان پارسی و در قالب مثنوی در بحر رمل مسدس مقصور (محذوف) سروده شده‌است.

سعدالدّین محمود بن امین‌الدّین عبدالکریم بن یحیی شبستری معروف به شیخ محمود شبستری (۶۸۷–۷۲۰ ه.ق) از عارفان و شاعران سدهٔ هشتم هجری بود. بیشتر شهرت او به خاطر اثر معروفش گلشن راز است.با توجه به اینکه وی معاصر شیخ بابا ابی شبستری (درگذشته ۷۲۰) بوده و در همان سال درگذشته است

مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و مشهورترین کتاب منظوم محمود شبستری و دربردارندهٔ اندیشه‌های عرفانی وی است. این کتاب با وجود حجم اندک یکی از آثار ارزشمند ادبیات عرفانی کهن فارسی دانسته شده که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق و روانی ویژه‌ای همراه گردیده‌است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولوی، در این‌جا نیز، از حکایات و تمثیل برای بیان و عرضهٔ مؤثر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده‌است

عُمَر خَیّام نیشابوری (نام کامل: غیاث‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری) (۴۴۰ – ۵۱۷ هجری قمری) که خیامی، خیام نیشابوری، عمر خیام و خیامی النّیسابوریهم نامیده شده‌است،

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری (۱۱۴۶م/۵۴۰ق – ۱۲۲۱م/۶۱۸ق) یکی از عارفان، صوفیان و شاعران ایرانی سترگ و بلندنام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم بود. \\r\\nعطار در سال ۵۴۰ هجری قمری در نیشابور زاده شد و در ۶۱۸ هجری قمری به هنگام حملهٔ مغول به شهادت رسید

دیوان عطار نیشابوری مجموعه ای است از اشعار شورانگیز و عرفانی شیخ فرید الدین عطار نیشابوری متشکل از غزلیات، قصیده ها و ملحقات وی؛ که این ملحقات غزل ، قصیده و ترکیب بندهایی است که در نسخه های متاخر به فرید الدین عطار نیشابوری نسبت داده شده است.

غزل شمارهٔ ۱۵۳ حافظ

“آغاز و انجام” ازاثر سترگ خواجه نصیرالدین طوسی دانشمند بزرگ ایرانی قرن هفتم می‌باشد. این رساله، سخن از شرح احوال انسان‌‌ها در عوالم گوناگون دارد.

اوصاف الاشراف کتابی به فارسی در زمینه سیر و سلوک است که خواجه نصیرالدین طوسی آن را به فارسی تألیف کرده است. به گفته محمد بن بهاءالدین محمد جوینی، خواجه این کتاب را پس از اخلاق ناصری تألیف کرده است

ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی (۵۷۹–۶۵۳ ه) (۱۲۰۱–۱۲۷۴ م) شاعر،همه‌چیزدان، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند،ریاضیدان، منجم، پزشک، عارف و معمار ایرانی بود. کنیه‌اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصیرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد. ابن خلدون (۱۴۰۶–۱۳۳۲) او و فخر الدین رازی را بزرگترین دانشمندان ایران دانسته‌است.

در ازل پرتوِ حُسنت ز تجلی دَم زد - عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

این ابیات زیبا در مورد حرکت به سوی حقیقت قبل از رسیدن پیری و ناتوانی است

خاقانی این قصیده زیبا را هنگام عبور از مداین و دیدن طاق کسری سروده است که سرشار از پند می باشد و نمایانگر شدت احساسات شاعر از دیدن ویرانه های طاق کسری می باشد.

حکایتی کوتاه و زیبا از عطار نیشابوری در کتاب منطق الطیر

حکایت مرد یخ فروش التمثّل فی دارالغرور