زندگینامه خسروی سرخسی خسروی سرخسی، شاعر و فیلسوف ایرانی

ابوبکر محمد بن علی خسروی سرخسی، شاعر و فیلسوف ایرانی و از مشاهیر قرن چهارم هجری قمری و از بزرگ‌ترین فقیهان مسلمان ماوراءالنهر بوده‌است. وی به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود و در تاریخ یمنی نام وی را رودکی قرین نامیده‌اند.

خسروی سرخسی در بخارا تحصیل کرده و در اوزکند به دربار قراخانیان پیوسته بود و به سبب فتوایی که بر خلاف میل خاقان حسن داد به زندان افتاد.

خسروی سرخسی به علوم اوائل (دانش‌های یونان باستان) آگاهی گسترده‌ای داشته و شعرش آمیزه‌ای از اندیشه‌های فلسفی و خیال‌های شاعرانه ‌است. 

سرخسى، اصطلاحات حكمى را در اشعار خود به كار برده است. خسروى قابوس وشمگیر و صاحب بن عباد و ناصرالدوله ابوالحسن محمد سیمجور را مدح میگفته و از قابوس و صاحب بن عباد وظیفه سالیانه می گرفته است. 

اشعار پراکنده‌ای از او در کتابهای لغت، تذکره‌ها و کتابهای فنون بلاغت، از جمله تذکره لباب‌الالباب عوفی، لغت فرس اسدی طوسی، حدایق‌السحر رشیدالدین وطواط، المعجم فی معاییر اشعارالعجم شمس‌قیس رازی باقی‌مانده است و در دِمْیَة‌القصر باخرزی برخی از اشعار عربی او آمده است. 

زندگینامه خسروی سرخسی

زمان و محل درگذشت خسروی نیز مشخص نیست. بنابر قصیده‌ای که ابوبکر محمدبن عباس خوارزمی (متوفی ۳۸۳) در رثای وی سروده، او پیش از ۳۸۳ درگذشته است.

ای بسا خسته کز فلک بینمبی‌سلاحی همیشه افگاراست

وی بسا بسته کز نوایب دهربند پهنهان و او گرفتاراست

وی بسا کشتگان که گردون راستندود خون و کشته بسیار است

عجبت من ربی و ربی حکیمان احرم العاقل فضل النعیم

ما ظلم الباری و لکنهاراد ان یظهر عجزالحکیم

گردآوری: بخش علمی بیتوته