بررسی علایم و نشانه های بیماری های دهانه رحم

دهانه رحم از بخش های ناحیه تناسلی در بانوان می باشد که دارای حساسیت ویژه ای است و نیاز به مراقبت و توجه و رسیدگی و بهداشت خود را دارد. عدم توجه به دهانه رحم و نادیده گرفتن اختلالاتی که مشاهده می شود منجر به بروز بیماری های خطرناکی مانند سرطان دهانه رحم، زخم و زگیل تناسلی میشود که تاخیر در تشخیص این بیماری ها خطر از دست دادن جان بیمار را به همراه دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با علایم و نشانه هایی که بیان کننده وجود مشکل در این ناحیه می باشد آشنا کنیم.

دهانه رحم در کجا قرار دارد؟

یکی از اندام مهم و حساس و در عین حال قوی ترین عضو در بدن بانوان که محل به وجود آمدن و بزرگ شدن جنین می باشد و تا زمان زایمان امن ترین مکان برای رشد جنین می باشد، رحم نامیده می شود. شکل رحم مانند یک گلابی وارونه یا شبیه به میوه آووکادو می باشد که در قسمت لگن بین مثانه و رکتوم قرار دارد. رحم دارای دو بخش اصلی است. تنه و گردن رحم که گردن رحم همان دهانه رحم یا سرویکس (Cervix) می باشد.

دهانه رحم شکلی مانند دوک دارد که حفره ای با نام کانال سرویکال شناخته می شود که توسط یک سوراخ داخلی یا حفره رحم و یک سوراخ خارجی با حفره مهبل در ارتباط است. انتهای واژن در زنان توسط این دهانه یا گردن رحم به جسم رحم متصل می شود.

دهانه رحم بین واژن و جسم رحم قرار دارد

 

شایع ترین بیماری های دهانه رحم چیست؟

همه ما در مورد حفظ سلامت بدن نکاتی را می دانیم و برای حفظ آن تلاش می کنیم. از جمله کارهایی که برای حفظ سلامت عمومی بدن انجام می دهیم ورزش کردن، تغذیه سالم، پرهیز از دخانیات و حفظ آرامش می باشد. اما بعضا با رعایت همین موارد متاسفانه دچار برخی بیماری های داخلی می شویم که ممکن است ارثی باشد یا به دلایلی که خارج از کنترل ما بوده است به وجود آمده اند. 

 زخم و سرطان دهانه رحم شایع ترین بیماری های این ناحیه می باشد 

دهانه رحم همانطور که گفته شد از حساس ترین اعضای بانوان می باشد و باید در مراقبت و سلامتی آن کوشش کرد. بانوان ممکن است در طول زندگی خود با برخی عارضه ها در این ناحیه مواجه شوند که در اینجا مهمترین آنها را نام می بریم و در ادامه به نشانه ها و راه های تشخیص و درمان آنها می پردازیم. از جمله شناخته شده ترین بیماری های ناحیه دهانه رحم می توان به زخم دهانه و سرطان دهانه رحم اشاره کرد.

منظور از زخم دهانه رحم چیست؟

یکی از مواردی که بانوان باید قبل از بارداری و بعد از آن همواره مورد توجه قرار دهند، زخم دهانه رحم می باشد که در معاینه های معمولی توسط متخصص زنان به راحتی قابل تشخیص است. این عارضه آنچنان خطرناک نیست ولی بی توجه هم نباید به آن بود زیرا در طولانی مدت مشکل ساز خواهد شد. این زخم را می توان حالت غیر طبیعی در ناحیه دهانه دانست که مخاط این ناحیه زمانی که زخم وجود داشته باشد تغییر شکل می دهد که با چشم هم قابل مشاهده می باشد.

شکل این زخم مانند سلول های زیادی به رنگ قرمز و مخملی شکل می باشد. علت وجود چنین شکلی هم به واسطه رشد لایه داخلی کانال به سمت خارج از دهانه می باشد.

در ناحیه دهانه رحم ممکن است عارضه ای مانند زخم نمایان شود

آیا زخم ناحیه سرویکس علتی خارجی دارد؟

زمانی که صحبت از زخم می شود تصور ما بر این است که حتما عاملی خارج باعث ایجاد زخم و خراشی در ناحیه شده است. در مورد ناحیه گردن رحم باید گفت طبق مطالعاتی که انجام شده است این گونه زخم حالتی طبیعی و فیزیولوژیکی دارد و برخورد عاملی خارجی آن را به وجود نیاورده است. این زخم را نباید یک بیماری یا یک بیماری خطرناک غیر قابل درمان بیان کرد زیرا همانطور که گفته شد یک عارضه طبیعی است و زنان سالم نیز ممکن است به آن دچار شوند و چون دارای بافتی بسیار نرم تر از قسمت های دیگر دارد به صورت قرمز روشن خود را نشان می دهد. 

برخلاف تصور زخم دهانه رحم عاملی خارجی ندارد

متاسفانه برخی از پزشکان بدون اینکه توضیحی به بیمار بدهند صرفا به او می گویند که دچار زخم ناحیه سرویکس یا دهانه رحم شدند و اقدام به جراحی هایی مانند سوزاندن و انجماد این بافت بیرونی می کنند تا بعد از مدتی بافت اسکواموس که بافت طبیعی مربوط به خود دهانه است بازسازی شود. در صورتی که اگر این زخم مشکل عفونی نداشته باشد با افزایش سن و در مدت 4-5 سال رفع می شود و نیازی به جراحی نیز ندارد. 

زخم در گردن رحم در چه افرادی بیشتر دیده می شود و دارای چه علایمی است؟

همانطور که گفته شد زخم ناحیه سرویکس یک عارضه طبیعی می باشد و در برخی از افراد به دلایل جسمانی و یا موقعیت هایی که قرار دارند نمایان می شود. این زخم بیشتر در خانم های جوانی که سطح هورمون ها در بدن آنها نسبت به حالت معمول بالاتر است، خانم هایی مصرف کننده قرص های پیشگیری از بارداری هستند دیده شده است همچنین در خانم های باردار احتمال اینکه مخاط داخل دهانه به بیرون ترشح کنند و گسترده شوند که به آن به اصطلاح اکتروپیون گفته می شود هم دیده شده است. 

 زخم دهانه رحم با ترشحات زیاد واژینال و خونریزی همراه است

از علائم وجود زخم می توان به ترشحات زیاد ناحیه واژینال، خونریزی هنگام رابطه زناشویی، بالا بودن استروژن و مواردی از این دست اشاره داشت. در این موارد نباید نگرانی به خود راه دهید و بعضا تصور می کنند که این قضیه باعث ناباروری آنها می شود. باید گفت هیچ مشکل یا مساله فیزیولوژیکی مانع بارداری نیست. مگر اینکه دارای عفونت باشد و با روش های مرسوم درمان نشود در این صورت یکی از راه های درمان آن، کرایوتراپی یا انجماد می باشد که بعد از رفع مشکل باروری وجود نخواهد داشت.

در چه صورت زخم ناحیه دهانه سرویکس باید جدی گرفته شود؟

همانطور که در قسمت قبل گفته شد در بسیاری از موارد زخم ناحیه دهانه رحم مساله ای نگران کننده نیست و حتی طی چند سال خود به خود رفع می شود. اما در برخی مواقع باید مورد بررسی و درمان قرار گیرد. اگر این زخم یا بیرون زدگی، ترشحات ناحیه واژن را  افزایش دهد یا در زمان رابطه زناشویی در این ناحیه خونریزی مشاهده شود باید این ناحیه مورد کولپوسکوپی و بررسی بیشتر قرار گیرد.

با استفاده از کولپوسکوپی، مخاط ناحیه گردن رحم تحت معاینه ذره بینی قرار می گیرد و پزشک متخصص با استفاده از میکروسکوپ سه بعدی این ناحیه را کاوش می کند و با استفاد از محلول های خاصی مثل اسید استیک که در محل مورد استفاده قرار می دهد می تواند نوع زخم فیزیولوژیک را از نوع غیرطبیعی تشخیص دهد.

در این مواقع ممکن است این زخم ها حالت پیش سرطانی داشته باشند که البته طی آزمایش ها و مطالعاتی که روی نمونه های بسیاری از بانوان صورت گرفته است احتمال سرطانی بودن آنها کم است. اما زمانی در مورد سرطانی بودن یا پر خطر بودن آن نگران کننده خواهد بود که زنان در نزدیک سنین یائسگی یا در دوران یائسگی باشند. زیرا در این سنین با توجه به توضیحات قبلی که داده شد و اینکه چه افرادی مبتلا می شوند، انتظار بیرون زدگی مخاط را نداریم. از این رو معاینه سه بعدی و ذره بینی در چنین شرایطی اهمیت ویژه ای را می طلبد و باید با دقت بررسی شود.

 خونریزی های شدید و بی موقع نشان از زخم دهانه رحم است که باید جدی گرفته شود

روش های درمان زخم سرویکس

در اینجا روش های درمان زخم دهانه رحم را مختصرا توضیح می دهیم:

الکتروکواگولاسیون (سوزاندن)دهانه رحم: استفاده از دستگاهی با نوک فلزی که با برق گرم می شود و ناحیه زخم را برای چند دقیقه می سوزانند و بعد از مدتی بافت سالم ایجاد می شود. مصرف روزانه آنتی بیوتیک بعد از آن، تا پایان بهبودی برای جلوگیری از عفونت توسط پزشک تجویز می شود.

کرایوتراپی (فریز) زخم دهانه رحم: در این روش از گاز کربنیک استفاده می شود و این گاز از طریق وسیله ای به قسمت بیرونی دهانه وارد شده و ناحیه بافت غیر طبیعی را منجمد کرده و این انجماد باعث انهدام آن می شود.

سرطان دهانه رحم به عنوان قاتلی خاموش جان بسیاری از زنان را گرفته است

سرطان دهانه رحم چیست؟

یکی از مهمترین بیماری های مربوط به بانوان سرطان دهانه رحم می باشد. این بیماری به عنوان قاتلی خاموش جان بسیاری از زنان را گرفته است زیرا در مراحل پایانی خود علایم آن نمایان می شود و از این رو زنان باید بسیار به کوچکترین تغییرات در بدن خود حساس باشند و برای چکاب سالیانه نزد پزشک متخصص زنان بروند.  

اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است

سرطان زمانی اتفاق می افتد که سلول های غیر طبیعی و غیر معمول در قسمت پایین رحم، دهانه و گردن رحم ایجاد می شوند و تکثیر می شوند. این نوع سرطان برخلاف سرطان های دیگر، یکی از عمده دلایل آن وجود نوعی ویروس است. اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.

عامل اصلی سرطان دهانه رحم

همانطور که گفته شدف سرطان رشد و تکثیر بی رویه سلول ها به صورت غیر طبیعی می باشد. این یکی از عوامل سرطان در ناحیه دهانه می باشد. اما دلیل اصلی را می توان در ویروسی با نام اختصاری HPV جستجو کرد که 90 درصد عامل این سرطان هستند. ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV گروه بزرگی از ویروس ها محسوب می شود که نزدیک به 40 نوع از آنها عامل آلودگی در ناحیه تناسلی هستند و از این رو بسیار برای ناحیه تناسلی مخصوصا در بانوان و در ناحیه رحم تهدید بزرگی محسوب می شود. 

عفونت های ناشی از این ویروس عموما به صورت خود به خودی رفع می شوند، اما در غیر این صورت تغییراتی را در سلول های سرویکس ایجاد می کنند که منجر به سرطان می شود.

علائم هشدار دهنده مشکوک به سرطان سرویکس

هر بیماری قبل از اینکه به نقطه اوج خود برسد و یا زمانی که مراحل پایانی خود را طی می کند و خاموش پیش می رود علایمی را نشان می دهد که تشخیص بیماری را مشخص تر می کند. از جمله علائم هشدار دهنده برای سرطان دهانه رحم می توان به این موارد اشاره داشت:

ابتلا به ویروس های HPV,HIV از دیگر عوامل ابتلا به سرطان دهانه رحم می باشد

خونریزی های شدید و غیر معمول یا لکه بینی بدون دلیل، دوره های قاعدگی طولانی و بیش از حد معمول، خونریزی پس از دوش گرفتن، ترشحات واژنی زیاد و بدبو خود نشانه ای از سرطان می باشد. وجود درد در ناحیه لگن و کمر که پایدار می باشد و رفع نمی شود و اگر این درد در ناحیه آپاندیس باشد نشان از مراحل پایان سرطان می باشد که باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

درد و خونریزی شدید هنگام رابطه جنسی، نتایج غیر معمول آزمایش پاپ اسمیر، از دست دادن اشتها و کاهش وزن شدید همراه با دیگر عوامل یاد شده، خستگی شدید، تورم و درد در ناحیه پا از دیگر عوامل مشکوک به سرطان می باشد. ابتلا به ویروس های HPV,HIV از دیگر عوامل ابتلا به سرطان دهانه رحم می باشد.

راه های درمان سرطان دهانه رحم چیست؟

همواره پیشگیری بهتر از درمان می باشد. شما می توانید با مراقبت و چکاپ های سالانه، عدم مصرف دخانیات، داشتن رابطه امن و سالم، استفاده از واکسن HPV قبل از بیست سالگی از موارد پیشگیری می باشد. اما در برخی مواقع بیماری علایمی نشان نمی دهد و به یکباره نمایان می شود از این رو باید درمان شود.

از جمله روش های تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم می توان به این موارد اشاره داشت: 

پاپ اسمیر: نوعی آزمایش نمونه برداری می باشد که برای تشخیص سلول های غیر عادی مورد استفاده قرار می گیرد.

آزمایش DNA HPV: این آزمایش بعد از آزمایش پاپ اسمیر در مواقع حساس و پرخطر تجویز می شود

کولپوسکوپی: یک روش مشاهده و تشخیص است که پزشک با استفاده از دستگاه کولپوسکوپ اندازه سلول ها را بزرگتر مشاهده می کند که در مواردی که آزمایش پاپ اسمیر مورد مشکوکی را تشخیص داد به راحتی قابل رویت باشد.

کورتاژ دهانه رحم: با برداشتن و ایجاد خراش در قسمت سلول های داخلی در ناحیه دهانه به تشخیص می پردازند.

بعد از تشخیص سرطان بنا بر پیشروی سرطان روش های متعددی وجود دارد، مانند جراحی که در برخی مواقع منجر به برداشتن کامل رحم می شود و یا جراحی غدد لنفاوی، تخمدانها و لوله های فالوپ، شیمی درمانی، رادیوتراپی یا پرتو درمانی،که می توان یکی از روش ها استفاده شود و یا ترکیبی از روش ها مورد استفاده قرار گیرد.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته