پل هفت چشمه و داستان‌هایی از گذشته (+تصاویر) پل هفت چشمه در این مقاله از بیت...
پل هفت چشمه
پل هفت چشمه یکی از آثار تاریخی مهم در شهرستان اردبیل است که بر روی رودخانه لیقو چای ساخته شده است. این پل به نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، از جمله پل یدی گوزلی، ججین، کورپی قرمزی و پل داشکسن. این سازه ارزشمند تاریخی با هفت دهانه آجری و قوس‌های پنج و هفت و موج‌شکن‌های سنگی ساخته شده است.
از مصالح استفاده شده در ساخت پل، گچ و آهک نام برده شده است. این پل با تاریخچه‌ای طولانی و زیبا، جزو آثار تاریخی و فرهنگی منطقه محسوب می‌شود.
تاریخچه پل هفت چشمه
ساخت پل به دوران حکومت صفویان بازمی‌گردد و در سال 1374 هجری شمسی، پس از آسیب‌هایی که به آن وارد شده بود، عملیات مرمت و بازسازی آن آغاز شد. در سال 1348 هجری شمسی، این پل به ثبت ملی رسیده است.شاهکار مهندسی عهد صفوی در پل هفت چشمه اردبیل تاریخچه‌ای بسیار جالب و پر از باورها و نام‌های مختلف دارد. برخی افراد این پل را به نام "هفت چشمه" می‌شناسند و این باور به وجود هفت تا چشمه تو در تو زیر رودخانه، به رودخانه‌ای که این پل را تشکیل می‌دهد، برمی‌گردد. این باورها و عقاید، با اینکه هیچ تایید علمی زمین‌شناسی ندارند، جزو باورهای کهن مردم اردبیل محسوب می‌شوند.
نام‌گذاری‌های مختلف برای این پل نیز از جالبی‌های تاریخی آن است. هرکدام از نام‌ها ممکن است به یک افسانه یا تاریخ خاص مرتبط باشد. به عنوان مثال، علاوه بر نام "پل هفت چشمه"، افراد محلی این پل را به نام "پل داش کسن" نیز می‌شناسند. این پل با هفت پایه و هفت مدخل آب، زیبایی و شکوه معماری خود را به نمایش می‌گذارد.
در برخی از مستندات تاریخی، این پل به نام‌های دیگری نیز شناخته شده است؛ به عنوان مثال "پل ججین اردبیل"، "یدی گوزلی" یا "کورپی قرمزی". این تنوع در نام‌گذاری نشان از اهمیت و جذابیت تاریخی این سازه دارد که هنوز هم در ذهن مردم محلی و گردشگران جاودانه است.
اهمیت سیاسی پل هفت چشمه
پل داش کسن، علاوه بر ارزش‌های هنری و مهندسی، اهمیت تاریخی و سیاسی خاصی نیز دارد. این اهمیت سیاسی آن به دوران صفویه باز می‌گردد، زیرا در آن زمان، بخش‌های مختلف شهر اردبیل از جمله بخش دیوانی، سیاسی و حکمرانی در غرب اردبیل را به بخش‌های مردمی، مسکونی و بازار در شرق شهر متصل می‌کردند. این پل علاوه بر جلب توجه به جاذبه‌ای تاریخی، به عنوان نمادی از اتحاد و اتصال بخش‌های مختلف شهر اردبیل در دوران صفویه شناخته می‌شود.
اهمیت تاریخی این پل در طول سال‌های پس از دوران صفویه نیز برجسته بوده است. این پل همواره ناظر بر تحولات اجتماعی و سیاسی شهر اردبیل بوده و در اتفاقات مهمی نظیر قیام مشروطه نقش مهمی ایفا کرده است. به عنوان مثال، ستارخان، سردار ملی مشروطیت، که از زندان نارین در قلعه اردبیل فرار کرد، خود را به این پل رساند و به یارانش ملحق شده است. این پل به عنوان نقطه شروع سفر ستارخان به عتبات عالیات و شهر نجف برای اخذ فتوای مشروعیت مشروطه شناخته شده است.
در طول حضور متفقین در ایران نیز، پل داش کسن به عنوان محلی استراتژیک برای نیروهای متفقین مورد استفاده قرار گرفته و در اتفاقات ملی و محلی نقش مهمی داشته است. این پل همواره به عنوان یک شاهکار معماری و مهندسی تاریخی با ارزش در اردبیل تلقی شده و اهمیت خود را در برقراری اتصالات مختلف شهر به وضوح نشان داده است.
رودخانه بالیقلو چای
پل داش کسن، یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرستان اردبیل، هر ساله تعداد زیادی از بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند. این پل که بر فراز رودخانه بالیقلو چای ساخته شده است، جزو آثار باارزش تاریخی این منطقه محسوب می‌شود. رودخانه بالیقلو چای، با سرچشمه‌های خود در دامنه جنوبی کوه سبلان و دامنه‌های شمال غربی رشته کوه‌های بزغوش، از زیبایی و حیات به شهر اردبیل می‌بخشد.
این رودخانه با گذر از مرکز شهر اردبیل، به شهر زیبایی و ظرافت معماری اروپائی تبدیل کرده است. همچنین، تأثیر مثبت آب و هوایی و جغرافیایی رودخانه بالیقلو چای در تراکم و زیبایی شهر اردبیل آشکار است.
نکته جالبی که باید اطلاع داشته باشید این است که رودخانه بالیقلو چای در نهایت به رودخانه قره سو می‌ریزد و آب آن تأمین‌کننده آب روستاهای مسیر اردبیل است. این رودخانه نقش مهمی در ترویج کشاورزی و زندگی روستایی دارد.
با اینکه رودخانه در سال‌های اخیر با کم‌آبی مواجه است، اما همچنان از رودخانه‌های پرآب کشور محسوب می‌شود. میزان آبدهی و حوزه‌آبریز این رودخانه نشان‌دهنده اهمیت آن در اقتصاد و زندگی مردم است.
اطلاعات فنی نیز حاکی از ابعاد این رودخانه است که در نقاط مختلف مسیر آن، میلیون‌ها متر مکعب آب را به روستاها ارائه می‌دهد. همچنین، محل پل الماس نشان‌دهنده افزایش آبدهی این رودخانه به 116 میلیون متر مکعب می‌باشد.
رودخانه بالیقلو چایی در گذشته یکی از محل‌های محبوب برای ماهی‌گیری بوده است. این رودخانه به طول 75 کیلومتر، از مناطق کوهستانی تا مناطق جلگه‌ای جریان دارد و میزان آبدهی و تنوع جانوری آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است. با این حال، در حال حاضر تعداد ماهی‌ها کاهش یافته و تنوع جانوری نیز کاهش یافته است.
ویژگی های معماری پل هفت چشمه
طول موج‌شکن‌ها در پل داش کسن نشان‌دهنده چند نکته اساسی است: طغیان پیوسته آب، عمق زیاد رودخانه، و شدت فشار جریان آب رودخانه بالیقلو در طول سال. با این حال، پل داش کسن، با تمام فشارهایی که در طول سال‌ها از جریان آب رودخانه بالیقلو چایی تحمل کرده است، همچنان استوار و پایدار باقی مانده و هنوز هم مورد استفاده مردم شهر اردبیل قرار دارد.
ساختمان پل داش کسن، یک نمونه کوچک از پل خواجو و سی‌وسه پل در اصفهان است؛ هر سه این پل‌ها از میراث معماری دوران صفویه به شمار می‌آیند. ساختار هر سه پل یک شکل دارد و همگی دارای موج شکن‌های سنگی و طاق‌های هلالی هستند. از گچ و آهک در ساخت این سازه‌ها استفاده شده و مصالح اصلی هرکدام به یک شکل طراحی شده‌اند. این پل‌ها از آجر ساخته شده و به عنوان سازه‌های دارای استحکام بالا محسوب می‌شوند.
مهندسان پل داش کسن، این پل را با هفت دهانه آجری و با قوس پنج و هفت و موج‌شکن‌های سنگی ساخته‌اند. از گچ و آهک به عنوان مواد اصلی در ساخت استفاده شده و تمام اجزای پل با دقت به صورت قرینه طراحی شده‌اند. طاق‌های آجری به شکل ضربی جناقی در ساختار این پل جلب نظر می‌کنند. سازندگان داش کسن در کنار زیبایی بنا، به استحکام و پایداری آن نیز اهمیت داده‌اند. این پل، در طول مبارزات داخلی مردم آذربایجان در دوران مشروطه، چندین بار آسیب دیده است؛ اما هرگز به حالت ویرانی نرفته و همچنان به عنوان یک شاهکار مهندسی پابرجاست.
با تمام این اطلاعات، رودخانه بالیقلو چایی هنوز هم جزو رودخانه‌های مهم و حیاتی کشور محسوب می‌شود که زیبایی و خصوصیات منحصر به فرد خود را حفظ کرده و به جاذبه‌های گردشگری منحصر به فرد شهر اردبیل افزوده است.
آدرس پل هفت چشمه در اردبیل به شرح زیر است:
میدان پانزده خرداد، اولین خیابان ساحلی، روی پل بالیقلو
با این آدرس، شما به محل پل هفت چشمه در اردبیل هدایت خواهید شد. این پل در نزدیکی میدان پانزده خرداد و در ابتدای خیابان ساحلی واقع شده و روی رودخانه بالیقلو چای ساخته شده است. از این مکان می‌توانید به زیبایی‌های تاریخی و معماری این پل دست پیدا کنید.
۱. پل هفت چشمه چه زمانی و توسط چه شاهی ساخته شد؟
پل هفت چشمه در دوره صفویه، تحت سلطنت شاه عباس اول، به عنوان یک شاهکار معماری ساخته شد.
۲. چه اهمیت‌های تاریخی و سیاسی در پل هفت چشمه وجود دارد؟
پل هفت چشمه همچنین از اهمیت‌های تاریخی و سیاسی برخوردار بوده و نقش مهمی در تاریخ اردبیل، به‌ویژه در دوران صفویه، ایفا کرده است.
۳. چگونه پل هفت چشمه با تغییرات آبیاری و رودخانه سازگاری یافته است؟
طول اندازه موج‌شکن‌ها نشان‌دهنده تحمل پل در برابر طغیان همیشگی آب، عمق زیاد رودخانه، و شدت فشار جریان آب رودخانه بالیقلو چایی در طول سال است.
۴. چه جاذبه‌های دیگری در اطراف پل هفت چشمه وجود دارد؟
پل هفت چشمه در کنار جاذبه‌های دیگری مانند مقبره‌ها، حمام‌ها و موزه‌ها در اردبیل قرار دارد که از دیدنی‌های تاریخی و فرهنگی استان محسوب می‌شوند.
۵. آیا پل هفت چشمه در طول تاریخ دچار آسیب شده است؟
بله، در طول مبارزات داخلی مردم آذربایجان در دوران مشروطه، پل هفت چشمه چند بار آسیب دیده است، اما هرگز خراب نشده و استوار باقی مانده است.
در این مقاله به بررسی جاذبه تاریخی و زیبای پل هفت چشمه در شهر اردبیل پرداختیم. این پل که بر فراز رودخانه بالیقلو چای بنا شده، نه تنها شاهکاری از دوران صفویه است بلکه اهمیت تاریخی و معماری خود را در طول سال‌ها حفظ کرده و بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کند. برای اطلاعات بیشتر و مقالات مشابه، به بیتوته مراجعه کنید.
گرد آوری:بخش گردشگری بیتوته
