آشنایی با هنر پولک دوزی زیباترین هنر دستی و اصیل ایرانی مدل های منجوق دوزی و پولک دوزی روی لباس و پارچه 


			
		آشنایی با هنر پولک دوزی زیباترین هنر دستی و اصیل ایرانی 
		مدل های منجوق دوزی و پولک دوزی روی لباس و پارچه 
0
پولک دوزی چیست   پولک دوزی یکی از زیباترین هنرهای سنتی دستی و رودوزی های اصیل...



پولک دوزی چیست

 

پولک دوزی یکی از زیباترین هنرهای سنتی دستی و رودوزی های اصیل ایرانی است که در آن انواع پولک های طلایی و حتی پولک های از جنس طلای خالص را بر روی انواع پارچه های ابریشمی و پنبه ای نصب می کنند. در بسیاری از مواقع این رودوزی ها با هنرهای دیگری همچون گلدوزی، سرمه، ملیله، سنگ و منجوق نیز انجام می گیرد.

 

پولک دوزی, پولک دوزی روی لباس, آموزش پولک دوزی

پولک دوزی روی لباس 

 

پولک دوزی از صنایع دستی کهن ما ایرانی است و جنس پولک های مورد استفاده در گذشته از طلا، نقره و یا برنج بود. همچنین این پولک ها دارای اشکال مختلفی بودند که از جمله ی آن ها می توان به شکل های دایره، هلالی، اشکی، برگ، گل، ستاره و ... اشاره نمود.

 

اما امروزه جنس این پولک ها پلاستیکی رنگی و ﺁلیاژی است و به اشکال هندسی مختلفی همچون گل 4 یا 5 پر، گلبرگ، ستاره ای، مثلثی، بیضی، اشکی، شمسه ای، اسلیمی، گوش ماهی، مرغی، قلابی، لوزی، صدفی، گوش خرگوش، دایره های کوچک و بزرگ، ترنجی، هلالی و انواع و اقسام شکل ها در بازار موجود می باشند. تمام این اشکال دارای یک پوشش شفاف رنگی هستند. 

 

 طرح برای پولک دوزی, تزیین لباس با پولک دوزی, انواع پولک دوزی

پولک دوزی روی لباس بافتنی 

 

تاریخچه پولک دوزی در ایران

همان طور که اشاره نمودیم پولک دوزی از رودوزی های اصیل ایرانی است که سابقه ای بس طولانی در کشور ما دارد به گونه ای که در حفاری های شهر سوخته، آثار این هنر را بر روی یک پیکره ی برنزی یافتند.  

 

از دیگر شواهد تاریخی که ثابت می کند این هنر، قدمتی به بلندای تاریخ ایران دارد می توان به ﺁثار بر جای مانده از دوران هخامنشی اشاره کرد که در این دوره، پولک دوزی برای تزیین لباس ، کلاه و پرده بسیار رواج داشت. سپاهیان هخامنشی کلاهی نمدی بر سر می گذاشتند که روی آن پولک دوزی شده بود. در دوران صفویه نیز این هنر برای تزئین سفره ها، پرده ها و سجاده ها استفاده می کردند.

 

نقش های پولک دوزی

طرح و نقش هایی که در این رودوزی انجام می گیرد عموما شامل تصاویر گل های گلدانی، پرندگان بر روی شاخه ها، محراب، حیوانات، منظره های مختلف، طاووس هایی زیر درخت، خورشید خانم، گل و بوته، بته جغه ای، سروچه و ... می باشد. 

 

طرح پولک دوزی روی پارچه, پولک دوزی روی پارچه, پولک دوزی

کاربرد پولک دوزی 

 

کاربرد پولک دوزی در عصر کنونی

خوشبختانه امروزه نیز از این رودوزی در موارد مختلفی استفاده می کنند و کماکان طرفداران خاص خود را دارد. از جمله موارد مصرفی این هنر می توان به پولک دوزی بر روی انواع لباس های عروس و لباس شب، تزئین پرده ها، کوسن ها، روقوری، سفره قند، بقچه، تابلو، جانماز، سرمه دان، البسه، رومیزی و .. اشاره کرد.

 

البته روش های دوخت پولک بر روی پارچه ها متنوع است که عبارتند از:

• دوخت ساده: در این نوع دوخت، بر روی پولک، یک منجوق قرار می دهند چرا که قطر منجوق بزرگ تر از سوراخ پولک است. با این کار، پولک در زیر منجوق، نگه داشته می شود. روش دوخت نیز به این صورت است که ابتدا سوزن را از زیر پارچه به بیرون پارچه می کشند و سپس یک پولک و بعد یک منجوق را با سوزن برمی دارند و این سوزن را از روی پارچه به زیرش می برند و دائما این کار را تکرار می کند تا شکل مورد نظر را روی پارچه پیاده کنند. 

 

• دوخت برجسته: این دوخت خود به دو روش انجام می گیرد. روش اول به این صورت است که زیر قسمت مورد نظر را که می خواهند پولک دوزی کنند با پشم شیشه یا پنبه و یا هر چیز دیگری برجسته می کنند و سپس پولک دوزی را به صورت روش دوخت ساده انجام می دهند.

 

اما روش دوم به شکل دیگری است. در این روش، برای برجسته کردن، از چند منجوق یا ملیله کمک می گیرند. به این صورت که قبل از نصب پولک و منجوق، یک یا چند منجوق و ملیله را با سوزن برمی دارند و سپس، پولک و منجوق دیگری به آن اضافه می کنند و همین سوزن را از پارچه رد می کنند. 

 

• دوخت ایستاده: در این روش برای ایستاده کردن پولک ها آن ها را به پهلو و به صورت مورب بر روی پارچه ها می دوزند. این روش دوخت عموما برای پیاده کردن نقوش گل بر روی پارچه، کاربرد دارد.

 

پولک دوزی, پولک دوزی روی لباس, آموزش پولک دوزی

مدل های مختلف پولک دوزی

 

• دوخت نخ رو: از این روش برای پر کردن نقوش استفاده می شود. به این دلیل به این رودوزی پولک، نخ رو می گویند چون پولک از طریق نخی که روی ان قرار دارد به پارچه وصل می شود. در این روش، ابتدا سوزن را از پارچه بیرون ﺁورده و یک پولک برمی دارند و سپس نخ را از شعاع پولک به بیرون پارچه می برند و اینگونه پولک را به پارچه متصل می کنند. 

 

• پولک دوزی قلابی: در این روش نخ هایی که برای دوخت پولک مورد استفاده قرار می گیرند به صورت قلاب دوزی دوخته می شوند. 

به طور کلی در دوخت پولک و منجوق از دوخت های متنوع همچون شلال، زیگزاگ، بخیه، زنجیره و .. استفاده می شود. 

 

 آموزش پولک دوزی, طرح پولک دوزی روی لباس, منجوق دوزی و پولک دوزی

پولک دوزی روی مانتو 

 

وسایل مورد نیاز برای پولک دوزی

از جمله وسایلی که برای این رودوزی نیاز دارید عبارتند از:

• لایه ی چسب

• سوزن های مخصوص منجوق

• نخ های همرنگ پارچه

• نخ های همرنگ منجوق ها

• پولک

• ملیله

• مروارید

 

جالب است بدانید این هنر دستی، علاوه بر روش های دوخت و وسایل و تجهیزات متنوع، از ظرافت و دقت بسیار بالایی برخوردار است. پس اگر می خواهید در این هنر، مهارت کافی داشته باشید باید دقت و توجه خود را افزایش دهید.

 

 طرح برای پولک دوزی, تزیین لباس با پولک دوزی, انواع پولک دوزی

پولک دوزی روی پارچه

 

مراکز دوخت پولک در ایران

در حال حاضر این هنر در تمام مناطق ایران انجام می شود اما اگر به دنبال مرکز پولک دوزی در ایران و خرید این صنایع دستی هستید شهرستان مهاباد یکی از مراکز تولید این صنایع دستی در ایران است که هنرمندان این شهر هم در کارگاه ها و هم در خانه ها به تولید این محصولات هنری مشغول هستند. تولید محصولات کارگاهی بر عهده ی مردان و تولید محصولات خانگی بر عهده ی زنان این خطه است. 

 

از دیگر شهرهای ایران که مرکز تولید و عرضه ی این صنایع دستی زیبا و اصیل هستند می توان به شهرستان بوکان و همچنین توابع آن، بندر عباس و بندر لنگه اشاره نمود. در این مناطق نیز این رودوزی ها بسیار رواج دارند. 

خوشبختانه این هنر تزئینی و زیبا در چند سال گذشته بسیار مورد توجه عموم قرار گرفته و دوباره از این هنر برای تزئین لباس ها و وسایل منزل استفاده می شود. 

 

گردآوری : بخش فرهنگ و هنر بیتوته 

 

رای خود درباره این پست انتخاب کنید
  • icon
  • icon
    نظرات
      arrow